вторник, мая 27, 2008

Tatar avïllarï berläşä

23-24 maj könne Tatarstan Respublikasïnïñ Aktanïş rajonïnda tarixi vakïjga buldï – biredä Bötenrossija zur tatar avïllarï berlegen oeştïru konferentsijase uzdïrïldï, Bötendön’ja tatar kongressï tarafïnnan ozak ellar bue ujlanïlgan häm planlaştïrïlgan bu ěş, nihajat’, tormïşka aştï. Rossijaneñ 22 sub˝ektïnda xalïk sanï meñnän artïk bulgan zur tatar avïllarï bar, oeştïru cïelïşïnda isä Tatarstannan tïş, Mari-Ěl’, Mordovija, Udmurtija, Çuvaşija Respublikalarïnnan, Kirov, Tübän Novgorod, Omski, Tomski, Ïrïnbur, Perm’, Penza, Rjazan’, Saratov, Samara, Sverdlovski, Ul’jan häm başka töbäklärdän väkillär bar ide. Kïzganïç, Başkortstan Respublikasïnnan delegatlar kilmäde, çönki näk˝ şul köngä Ufada avïl cirlege başlïklarïnïñ cïelïşï kuelgan bulïp çïktï.

Bu tarixi cïenda Bötendön’ja tatar kongressïnïñ başkarma komitetï räise, Tatarstan Respublikasïnïñ Däülät Sovetï deputatï, tarix fännäre doktorï Rinat Zakirov töp dokladnï jasadï, ul tatar avïllarï berlegeneñ maksatlarï häm burïçlarï turïnda söjläde. Bötendön’ja tatar kongressï başkarma komitetï äg˝zasï, Penza ölkäse tatar milli-mädäni möxtärijat räise, avïl xucalïgï fännäre kandidatï Kjazïm Deberdiev cïelgan delegatlarga Rossijadäge tatar avïllarï buença mäg˝lümat birde, bulaçak assotsiatsijaneñ Ustav proektï belän tanïştïrdï. Konferentsijaneñ kunagï, Rossija Federatsijaseneñ tatar milli-mädäni möxtärijatläre räise, Rossija Däülät Dumasï deputatï Ildar Gïjl’metdinov bergä ěşlärgä çakïrdï häm bulaçak oeşmaga jardäm itäçägen äjtte. Aktanïş munitsipal’ rajon başlïgï Ěngel’ Fättaxov isä bu tarixi cïennïñ biredä ütüen rajon öçen dä zur vakïjga buluïn bilgeläp ütte, Rossijaneñ tatar avïllarï berlegenä uñïşlar teläde. Konferentsijagä kunak itep “Tatneft’”, “KamAZ”, berläşmäläre väkilläre, “Tatfondbank”, “Ak bars” banklarï apparat citäkçeläre dä çakïrïlgan ide.

Konferentsijadä şulaj uk Bötendön’ja tatar kongressïnïñ başkarma komitetï äg˝zasï, jazuçï, tarix fännäre kandidatï Fäüzija Bäjrämova, Perm’ kraenïñ Barda munitsipal’ rajon başlïgï Ixsan Urstemirov, Samara ölkäseneñ Poxvistnev rajonï Gali avïlï cirlege başlïgï Idris Mullabaev, Tatarstan Respublikasï Däülät Sovetï deputatï, şagïjr’ Robert Miñnullin, TR Sänägat’ häm säüdä ministrlïgï xezmätkäre Güzälija Xäsänova, Ul’janovski ölkäseneñ JAña Malïklï rajon başlïgï Il’jas Möxetdinov, Omski ölkäseneñ Bol’şereç’e rajonï, Ülänkül avïlï cirle üzidarä başlïgï Läjlä Möxämmätşina, Tatarstan Respublikasïnïñ Kukmara rajonï, Olï Särdek avïlï cirlege başlïgï Minnesart Fättaxov, Kirov ölkäse tatar mädänijat üzäge räise Kamil Äxätov häm başkalar çïgïş jasadï.

Çïgïşlardan soñ “Bötenrossija zur tatar avïllarï assotsiatsijase”neñ Ustavï kabul itelde, idarä organnarï häm räis sajlandï, bu urïnga bertavïştan Penza ölkäseneñ Urta Äläzän avïlïnnan tanïlgan cämägat’ ěşleklese Kjazïm Deberdiev sajlap kueldï. Idarä sostavïna şulaj uk Rossija töbäklärennän häm Tatarstannan da keşelär kertelde, alar arasïnda Bötendön’ja tatar kongressï väkilläre Fäüzija Bäjrämova häm Mars Tukaev ta bar. Revizija komissijase räise itep isä Kirov ölkäsennän Kamil Äxätov sajlandï. Konferentsijadä katnaşuçïlar Rossija Federatsijasendä jaşäüçe tatarlarga möräcägat’ tä kabul ittelär, anda avïlarïbïznïñ ictimagïj, ik˝tisadïj häm ruxi tormïşïn jañartu, tugan telne, milli mägarifne, mädänijatne, xalkïbïznïñ traditsijalären saklau, tatar avïllarïn gomer-gomergä jaşätep kilgän äxlakïj nigezne torgïzïrga çakïrïlgan ide.

Bu könnärdä delegatlar rajon belän tanïşïrga da ölgerdelär, alar Puçï häm Änäk avïllarïnda, Bajsarda häm JAña Kormaşta, JAña Älem häm Akküz avïllarïnda buldïlar, mädänijat jortlarïnda, balalar icat üzäklärendä, mäçetlärdä, muzejlarda häm mäktäplärdämilli mädänijat häm tugan telneñ torïşï belän tanïştïlar. Aktanïş rajon üzäge buença maxsus ěkskurtsijagä isä Ciñü parkïnda, balalar icat üzägendä, sälamätländerü üzägendä, Cämig˝ mäçettä, Sängat’ parkïnda, “Kaenkaj” balalar bakçasïnda, rajon muzeenda, agregat zavodïnda, boz saraenda, 3nçe mäktäp-gimnazijadä bulu karalgan ide. Delegatlar şulaj uk Aktanïşta Seberdän alïp kilgän kedr agaçïn utïrtu tantanasïnda da katnaştïlar, ul tatar xalkïnïñ berdämlegenä häm nïklïgïna simvol bulïp torsïn, didelär. Rajon mädänijat saraenda kunaklar öçen maxsus kürsätelgän “Aktanïşïm – Ak Ilem” kontsert programmasï isä millätebezneñ ni däräcädä maturlïgïn, zatlïlïgïn kürsätte, böten Rossijadän cïelgan tatarlarga milli ürnäk vazïjfasïn ütäde.

Şulaj itep, Aktanïş cirendä “Bötenrossija zur tatar avïllarï assotsiatsise” tözelde häm olï tormïşka fatïjxa aldï. Mäskäüdä terkälü ütkäç, bu oeşma üz tiräsenä barlïk tatar avïllarïn da berläşterer, alarnïñ tarixïn, bügenge xällären öjräner, tatar xalkïnïñ ruxi bişege bulgan avïllarïbïznï saklap kalu buença barïsïn da ěşlär, digän ömettä kalïjk!


Tarixi-mädäni miras fondïnïñ matbugat üzäge
2008 el, 26 maj.